-
لیتیوم یکی از داروهای روانپزشکی است که بیش از ۴۰ سال است که برای درمان برخی از اختلالات روانپزشکی بصورت وسیع از سوی روانپزشکان تجویز می گردد. لیتیوم مانند سدیم یک نوع نمک محسوب می شود.
لیتیوم در داروخانه های ایران به صورت قرص های ۳۰۰ میلی گرمی به نام لیتیم کربنات وجود دارد.
موارد مصرف لیتیوم کدام است؟
شایعترین مورد مصرف این دارو در بیماری افسردگی دو قطبی یا مانیک دپرسیو می باشد. این دارو در هر دو فاز افسردگی و شیدایی (مانیا) مصرف می گردد.
مصرف منظم لیتیوم قادر است تا ۸۰% با مصرف منظم آن از عود بیماری دو قطبی پیشگیری نماید.
این دارو هم در مرحله حاد بیماری، که معمولا بیمار در بیمارستان بستری می گردد، و نیز در مرحله نگهدارنده ( یعنی مرحله ای که بیماری در مرحله خاموش قرار دارد، مصرف می شود. به عبارتی هم اثر درمان مرحله حاد بیماری را دارد و هم قادر است از عود فاز ماینا و افسردگی جلوگیری نماید.
مقدار و نحوه مصرف چگونه است؟
معمولا این دارو روزانه ۳ تا ۴ عدد تجویز می شود، اما روانپزشکان مقدار مصرف دارو را بر اساس سطح خونی آن تنظیم می کنند. سطح خونی دارو بر حسب فاز بیماری تفسیر می شود. در مرحله حاد بیماری بین ۸/۰ تا ۲/۱ میلی اکی والان در لیتر و در مرحله غیر حاد یا خاموش بیماری بین ۶/۰ تا ۸/۰ تنظیم می شود.
عوارض دارو
- عوارض گوارشی. تهوع، استفراغ و اسهال. مصرف دارو به هم
- لرزش دستها. کاهش دوز دارو، تقسیم دارو به سه وعده در روز، تجویز داروهایی مانند پروپرانولول و پریمیدون می تواند موثر باشد.
- چاقی. مصرف زیاد آب و یا احتمالا بروز کمکاری تیروئید می تواند از علل آن باشد.
- افزایش ادرار. این عارضه شایع است و ممکن است در ۳۰% بیماران دیده شود. با مصرف دارو ها در یک دوز و افزایش مصرف مایعات روزانه می توان آن را کنترل نمود
- کمکاری غده تیروئید. در ۱۰% کسانیکه لیتیم مصرف می کنند دیده می شود.تجویز لووتیروکسین می تواند موثر باشد.
- عوارض پوستی. مانند جوش هایی شبیه جوش غرور، تشدید پسوریازیز، ریزش مو.
حاملگی و مصرف لیتیم
تجویز لیتیم به ویژه در سه ماه اول ممنوع است. خطر عوارض قلبی در جنین ۲۰ برابر افزایش می یابد.
پس از زایمان نیز از انجائیکه لیتیم از شیر مادر ترشح می شود بهتر است لیتیم تجویز نگردد یا در صورتیکه به علت خطر عود بیماری، مصرف لیتیم ضروری باشد، لازم نوزاد از شیر خشک تغذیه شود.
تداخل دارویی
نظر به اینکه مصرف توام داروها ممکن است سطح لیتیم را در خون تغییر دهد بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت نمایید. اما بهتراست بدانید که مصرف چای، قهوه و الکل سطح لیتیوم را کاهش میدهد، پس بهتر است حداقل در نوشیدن آنها افراط نکنیم. داروهای ضد درد و التهاب مانند بروفن، ناپروکسان و نیز داروهایی که برای کنترل فشار خون مصرف می شوند و ادرار را افزایش میدهند ، مانند تیازید ها سطح لیتیم را بالا می برند.
- بهتر است برای کنترل سطح لیتیوم خون هر سه ماه یکبار آزمایشات زیر و نیز سایر مواردیکه پزشک شما صلاح میداند انجام دهید:
- تیروئید
- کلیه
- سطح خونی لیتیم
- نوشیدن روزانه ۲ تا ۳ لیتر از مایعات برای کنترل سطح لیتیوم مفید است
- در صورت انجام ورزش های سنگین و یا سفر به نقاط سرد سیر و یا گرمسیر، پزشک خود را مطلع سازید.
والپروات و والپروات سدیم از داروهای ضد افسردگی هیجانی و عصبی، عدم تعادلات روحی و ضد صرع یا تشنج و جهت کنترل اختلالات دوقطبی است. این دارو بیشتر برای پیشگیری از تشنج ناشی از قطع مصرف داروهای اعصاب تجویز می شود اثرات آرام بخشی نیز دارد و گاهی اوقات برای درمان اختلال هراس تجویز می شود
والپروئیک اسید برای درمان صرع اَبسنس ساده و مرکب تجویز می‌شود. در این نوع صرع بیمار به‌طور ناگهانی دچار از دست دادن هوشیاری می‌شود به‌طوری که چهره‌اش بی‌حالت شده، بی‌حرکت باقی می‌ماند. والپروئیک اسید کمک می‌کند تا دفعات بروز این صرع کمتر گردد. والپروئیک اسید برای تثبیت خلق در اختلال دوقطبی (افسردگی-مانیا) و میگرن هم به کار می‌رود.
مکانیسم اثر
هرچند مکانیسم دقیق عملکرد این دارو روشن نیست اما احتمالاً جلوگیری از کاهش فسفاتیدیل اینوزیتول (۳٬۴٬۵) تری فسفات یا PIP3 موجب اثر کاهش تشنجی آن است. این دارو همچنین کانال‌های وابسته به ولتاژ سدیم غشا را بلوک می‌کند و سطح GABA مغزی را افزایش میدهد.
عوارض جانبی
گیجی، تغییرات خلقی یا رفتاری؛ تاری دید؛ حرکت‌های غیرعادی چشمها به عقب و جلو، دوبینی، مشاهده لکه در میدان بینایی؛ افزایش دفعات صرع؛ کبودی یا خونریزی غیرعادی؛ لرزش در بدن (بخصوص دست ها و چانه )؛ راه رفتن پارکینسونی (نه با این معنا که بیمار پارکینسون دارد)؛ بی‌اشتهایی؛ تهوع و استفراغ؛ درد شکمی شدید؛ خستگی و ضعف؛ زردی پوست یا چشمها، اسهال، یبوست، سرگیجه یا خواب‌آلودگی خفیف، سوءهاضمه، سردرد، بیقراری، مشکل در به خواب رفتن، ریزش مو، تغییرات دوره ماهانه، بثورات جلدی، افت مهارت‌های حرکتی بدنی، یا کاهش یا افزایش وزن غیرعادی و همچنین قرمز شدن چشمها.
کاربامازپین
(به انگلیسی: Carbamazepine) که با نام تجاری تِگْرِتول (به انگلیسی: Tegretol) فروخته می‌شود، یک دارو به شکل قرص است که معمولاً برای درمان صرع، دردهای نوروپاتی و اختلال دوقطبی به کار می‌رود.
موارد مصرف
تهوع، تب، استفراغ، سر گیجه، گیجی، سردرد، آتاکسی، بیقراری (در افراد مسن)، اختلالات بینایی (خصوصاً دوبینی که مرتبط با پیک پلاسمایی داروست)، یبوست یا اسهال، بی اشتهایی، راش‌های اریتماتوز ملایم، لکوپنی و سایر اختلالات خونی. عارضه بسیار مهم :اختلال پوستی (سندرم پوستی استیون جانسونز) اگر در حین مصرف دارو متوجه خارش پوست ، ایجاد لکه یا دانه های قرمز روی پوست خود شدید ؛ سریعاً مصرف دارو رو قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
لاموتریژین
یک داروی ضدصرع یا ضدتشنج است. این دارو به تنهایی و گاهی همراه با داروهای دیگر برای درمان حملات صرع در افراد بالغ و کودکان بزرگتر از ۲ سال استفاده می‌شود. این دارو همچنین برای کاهش حملات روانی در افراد بزرگسالی که دارای اختلال دوقطبی هستند به کار می‌رود. لاموتریژین ممکن است برای اهداف دیگری مانند حملات اضطرابی و افسردگی مصرف می‌شود و همچنین برای اختلال کندن پوست هم مؤثر است. موارد مصرف: از این دارو برای درمان حملات تشنجی نسبی اولیه و حملات تشنجی متعاقب تشنج فراگیر تونیک ـ کلونیک، استفاده می‌شود
Lamotrigine، که با نام تجاری Lamictal هم شناخته می‌شود، یک داروی ضد تشنج است که برای درمان صرع و اختلال دو قطبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای درمان انواع صرع، مثل تشنج کانونی، تشنج تونیک-کلونیک و تشنج در سندرم لنوکس-گاستوت استفاده می‌شود. در اختلال دوقطبی، از آن برای معالجه اپیزودهای حاد افسردگی و از نوع تندچرخشی در دو قطبی نوع II و جلوگیری از عود در نوع قطبی I استفاده می‌شود.این دارو شبیه فنی توئین و کاربامازپین، کانال‌های سدیمی وابسته به ولتاژ را مسدود می‌کند. فارماکوکینتیک: از راه خوراکی به خوبی جذب، در کبد متابولیزه و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.لاموتریژین سینتیک مرتبه اول را دنبال می‌کند، با نیمه عمر ۲۹ ساعت و حجم توزیع ۱٫۳۶ لیتر در کیلوگرم. لاموتریژین پس از تجویز خوراکی به سرعت و کاملاً جذب می‌شود. فراهمی زیستی مطلق آن ۹۸٪ و C پلاسما آن حداکثر از ۱٫۴ تا ۴٫۸ ساعت اتفاق می‌افتد. داده‌های موجود نشان میدهد که فراهمی زیستی آن تحت تأثیر مواد غذایی نیست. برآورد میانگین میزان ظاهری توزیع لاموتریژین پس از تجویز خوراکی از ۰٫۹ تا 1.3 L / kg است. این مستقل از دوز است و به دنبال دوزهای یک و چند در هر دو بیمار مبتلا به صرع و داوطلبان سالم مشابه است.
موارد منع مصرف
- در طول مصرف این دارو پارامترهای کبدی، کلیوی و انعقاد خون بایستی دقیقاً کنترل شود.
- در صورت بروز بثورات جلدی، تب، علائم شبه آنفلوآنزا، خواب آلودگی و بدتر شدن حملات صرعی بخصوص در ماه اول درمان، مصرف دارو باید قطع گردد.
- در مصرف بیش از حد، لاموتریژین می‌تواند باعث بروز تشنج‌های کنترل نشده در بیشتر افراد شود. نتایج گزارش شده در مصرف بیش از حد دوز ۱۵ گرم شامل افزایش تشنج، اغما و مرگ است.
عوارض جانبی
والپروات غلظت پلاسمایی لاموتریژین را افزایش میدهد. وضمنŠ لاموتریژین موجب افزایش غلظت پلاسمایی متابولیت فعال کاربامازپین می‌شود.لاموتریژین تداخلات دارویی کمتری نسبت به بسیاری از داروهای ضد تشنج دارد، اگرچه اثرات متقابل فارماکوکینتیک با کاربامازپین، فنیتوئین و سایر داروهای القا کننده آنزیم کبدی ممکن است نیمه عمر را کوتاه کند.
مصرف در دوران بارداری
- از قطع ناگهانی مصرف این دارو باید پرهیز شود. قطع مصرف دارو باید به‌تدریج و حداقل طی ۲هفته انجام شود.
- مصرف این دارو به عنوان تنها درمان در سالمندان، و کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود
مقدار مصرف
کودکان: در کودکان ۱۲–۲ سال به عنوان درمان کمکی به همراه والپروات: در ابتدا200 mcg/kg/day بمدت ۱۴ روز، سپسmcg/kg/day 500 برای ۱۴ روز بعدی (در کودکانی که کمتر از ۲۵ کیلوگرم وزن دارندمی‌توان در ۱۴ روز اول ۵ میلی‌گرم یکروز در میان تجویز کرد). مقدار مصرف معمول نگهدارنده به همراه والپرواتmg/kg/day 5 ـ ۱ در ۲–۱ مقدار منقسم می‌باشد. در کودکان ۱۲–۲ سال برای درمان کمکی بدون والپروات، در ابتدا2 mg/kg/day در ۲ نوبت بمدت ۱۴ روز، سپس mg/kg/day 5 در ۲ نوبت برای ۱۴روز بعدی، تجویز می‌شود. مقدار مصرف معمول نگهدارنده بدون والپرواتmg/kg/day 15 ـ ۵ در ۲ مقدار منقسم می‌باشد.
طراحی سایت : ایران طراح
