تعریف تصمیم گیری | منظور از مهارت تصمیم گیری چیست؟

بنابراین، اگر می‌دانیم چه گزینه‌هایی داریم و می‌خواهیم قدرت ارزیابی و انتخاب خود را افزایش دهیم، باید روی بهبود مهارت تصمیم گیری متمرکز شویم.

اما ممکن است هنوز در مرحله‌ی یافتن گزینه‌های مختلف قرار داشته باشیم. در این حالت، چالش اصلی ما حل مسئله است.

پس از حل مسئله، باید به انتخاب بهترین گزینه (یا همان تصمیم گیری) فکر کنیم.

انواع تصمیم گیری

مهارت تصمیم گیری، انواع بسیار زیاد و مختلفی دارد 

1. تصمیم گیری فردی

مهم ترین نوع تصمیم گرفتن، همین تصمیم گیری فردی است. تصمیمی که فقط ما در آن دخالت داریم و نمی‌گذاریم دیگران هیچ دخل و تصرفی در آن داشته باشند. حواستان باشد که شما مهم ترین انسان زندگی خودتان هستید و نباید بگذارید دیگران در تصمیمات مهمی که می‌گیرید دخالت کنند.

دخالت دیگران نوع دیگری از گرفتن تصمیم است که در ادامه به آن اشاره خواهم کرد. اما در تصمیمات فردی فقط خودتان مهم هستید، نه شخص دیگر. باید به خواسته دل خودتان گوش دهید.

2. تصمیم گیری تحمیلی

گفتم که تصمیم گیری تحمیلی، نوعی از تصمیم گرفتن است که دیگران آن را به شما تحمیل می‌کنند. یعنی همان نوعی که دخالت دیگران را در تصمیم های شما به همراه دارد.

نگذارید دیگران به خودشان اجازه دهند که به راحتی در تصمیم های شما دخالت کنند. چون آنها علایق و شرایط شما را نمی‌دانند و ممکن است با سلیقه خودشان برایتان تصمیم بگیرند. این گونه شما دیگر مهارت تصمیم گرفتن را یاد نخواهید گرفت و طبق نظرات و خواسته های دیگران زندگی خواهید کرد.

پس این را بدانید که هیچ کس، تکرار می‌کنم هیچ کس، حق دخالت در تصمیمات شما را ندارد.

3. تصمیم گیری احساسی

این نوع از تصمیم گیری برای زمانی است که شما در شرایط خاصی قرار می‌گیرید. مثل زمانی که انگیزه بسیار بالایی دارید، عصبانی هستید، دیگران بر شما تسلط دارند و…

گرفتن تصمیم در این جور مواقع بزرگ ترین اشتباه ممکن است و باید خودتان را کنترل کنید. چون امکان این که تصمیم اشتباهی بگیرید بسیار زیاد است.

4. تصمیم گیری مشورتی

از تأثیر مشورت کردن با دیگران هیچ گاه نمی‌شود غافل شد. در هر کاری می‌توان با مشورت کردن، رشد و پیشرفت زیادی کرد. البته نه مشورت با همه، بلکه با افرادی که دلسوز و نگران ما هستند.

مسلماً مهارت تصمیم گیری هم از این قائله مستثنی نیست. اصلاً مشورت کردن برای این است که در تصمیم هایمان بتوانیم انتخاب های درستی داشته باشیم. پس تا می‌توانید از نظرات خوب و مثبت دیگران استفاده کنید و در نهایت، خودتان تصمیمی را بگیرید که فکر می‌کنید درست است.

در موقع تصمیم گیری به چه نکاتی توجه کنیم ؟

1. حواستان به عواقب آن باشد

اولین راهی که برای افزایش مهارت تصمیم گرفتن  به شما پیشنهاد می‌کنم، این است که هنگام تصمیم گرفتن به عواقب بعد از آن توجه کنید. یعنی ببینید کاری که مدنظرتان است، چه اتفاقات بد و چه اتفاقات خوبی را برایتان رقم خواهد زد و آیا اصلاً گرفتن آن تصمیم، سودی برای شما دارد؟

این راه فکر می‌کنم مهم ترین گام برای یاد گرفتن مهارت درست تصمیم گرفتن خوب باشد.

البته درباره این نکته در ادامه مقاله به شما بیشتر توضیح خواهم داد ولی قبل از توضیح آن، لازم دانستم بگویم که فکر کردن به عواقب آن تصمیم، می‌تواند به شما مقدار قابل توجهی در تصمیم گیری کمک کند.

هنگام تصمیم گیری به عواقب بعد آن توجه کنید

2. اطلاعاتتان را زیاد کنید

فرض کنید می‌خواهید برای مسافرت به شهری بروید که نه تا به حال به آنجا رفته اید و نه نقشه ای برای سفر کردن به آنجا دارید. آیا امکان دارد که به مقصد و لذتی که می‌خواهید برسید؟ مسلماً خیر. اما می‌توانید با داشتن فقط یک نقشه ساده، راهتان را پیدا کنید و در نهایت به مقصدی که می‌خواهید برسید.

حالا چطور توقع دارید که بدون داشتن اطلاعات کافی درمورد موضوعی، تصمیم درستی را اتخاذ کنید؟ این توقع دقیقاً شبیه همان مسافرت رفتن بدون شناخت و نقشه است.

پس حتماً قبل از تصمیم گیری استراتژیک، نسبت به موضوع تصمیمی که می‌خواهید بگیرید، اطلاعات کافی را جمع آوری کنید تا در میانه راه، دچار شک و تردید نشوید.

3. از خودتان سوال بپرسید!

یک گام مهم دیگر برای مهارت تصمیم گیری، سوال پرسیدن از خودتان است! بله درست است، باید از خودتان سوال بپرسید!

برای مثال می‌توانید از خودتان بپرسید که:

• آیا این تصمیم با ارزش هایم سازگار است؟
• اگر این تصمیم را بگیرم در نهایت پشیمان خواهم شد؟
• این تصمیم، می‌تواند باعث موفقیت من شود؟
• آیا الآن دارم تحت تأثیر دیگران این تصمیم را می‌گیرم؟
• علایق من این تصمیم را تأیید می‌کنند؟
• و کلی سوال خوب و مهم دیگر که نسبت به هر فرد تغییر می‌کند.

پیشنهاد می‌کنم همین الآن شروع کنید به تهیه چک لیستی از این سؤالات که در هنگام تصمیم گرفتن فردی، به این چک لیست نگاهی بیندازید تا مهارت تصمیم گیری سریع را به طرز عجیبی افزایش دهید.

4. نگذارید مغز عاطفی، منطق شما را نابود کند

نمی‌دانم با این دسته بندی مغز آشنایی دارید یا نه. ولی این نوع دسته بندی که می‌خواهم به شما بگویم، یکی از چند دسته بندی مغز است که خیلی هم مهم است.

در این دسته بندی، مغز 3 بخش دارد:

1. مغز خزنده: این بخش سعی دارد تا ما را از خطر دور نگه دارد و همین، اغلب باعث تنبلی ما می‌شود. (که البته در این مقاله کاری با این بخش نداریم.)
2. مغز عاطفی: این بخش مغز، همان طور که از اسمش پیداست مسئول عواطف و احساسات ماست. احساساتی که اگر نداشته باشیم، حتی هیچ حسی نسبت به غذاها و خوراکی ها هم نداریم! چه برسد در تصمیماتمان
3. مغز منطقی: فکر نمی‌کنم لازم باشد که درباره این بخش توضیحی دهم. فقط بگویم همان بخشی است که همه به آن می‌گویند مغز!

مشکل بزرگ ما این است که معمولاً بین مغز منطقی و عاطفی می‌مانیم و نمی‌دانیم باید پیشنهاد کدامشان را قبول کنیم! مغز عاطفی پیشنهاد جذاب می‌دهد و مغز منطقی، حواسش به آینده و موفقیت ماست.

پس حواستان به این نکته باشد که در هنگام تصمیمات مهم، مغز عاطفی شما، مغز منطقیتان را شکست ندهد و منطقتان بر احساس شما پیروز شود.

5. تا می‌توانید تصمیم هیجانی نگیرید!

گرفتن تصمیم های هیجانی، معمولاً نه از روی احساس است و نه از روی عقل و منطق! همان طور که گفتم ما هنگام گرفتن این تصمیمات، معمولاً تحت تأثیر جو و یا دیگران هستیم. می‌بینید که اصولاً تصمیم های هیجانی، تصمیم های خوبی هم از آب در نمی‌آیند.

برای زمان هایی که حس می‌کنید امکان دارد دچار تصمیم های هیجانی شوید، پیشنهاد من این است که به خودتان زمان بدهید. از بچگی هم به ما آموخته اند که هنگام عصبانیت از 10 تا 1 را برعکس بشماریم و یا حالتی که ایستادیم را عوض کنیم و یا…

این راه ها فقط برای این هستند که شما به خودتان زمان بدهید. اگر امکان دارد کمی صبر کنید و ببینید که آیا گرفتن آن تصمیم به نفع شما هست یا نه؟ آیا دارید این تصمیم را از روی هیجان می‌گیرید یا نه؟ آیا بعداً از آن پشیمان خواهید شد یا نه؟ و خلاصه همان سوالاتی که در چک لیست سوالات تصمیم نوشتید را از خودتان بپرسید…

6. اگر بر سر دوراهی ماندید، جدول T بکشید

جدول T کشیدن، بر خلاف اسم عجیب و غریبش کار اصلاً سختی نیست! یادتان هست که چند پاراگراف قبل تر گفتم در ادامه به موضوع مهمی خواهم پرداخت؟ این همان موضوع مهم است…

وقتی بر سر دوراهی تصمیم گیری قرار می‌گیرید، برای خودتان یک جدول شبیه حرف T طراحی کنید و در یک طرف آن مزایا، و در طرف دیگر معایب آن تصمیم را بنویسید. این گونه می‌توانید بفهمید تصمیمتان بیشتر به نفعتان است یا به ضررتان. در نهایت با این روش می‌توانید بهترین تصمیم ممکن را بگیرید.

با-استفاده-از-ارزیابی-تصمیمات-خودتان،-تصمیم-گیری-بهتری-را-انجام-دهید

7. نترسید و تصمیمتان را بگیرید

حالا که 7 راه بالا را انجام دادید، وقت آن رسیده که تصمیمتان را قرص و محکم بگیرید. هیچ نگرانی نداشته باشید. شما همه جوانب را بررسی کرده اید و حالا شک نکنید که دارید تصمیم درست را می‌گیرید.

اصلاً مگر می‌شود با وجود انجام دادن این همه کار، بازهم تصمیم اشتباه بگیرید؟ من که فکر نمی‌کنم.

پس با قدرت تصمیمتان را بگیرید و به سمت عملی کردن آن تصمیم پیش بروید.

بازی مهارت تصمیم گیری

اگر شما پدر یا مادر باشید، قطعاً این دغدغه را دارید که چگونه مهارت تصمیم گیری را به کودکتان آموزش دهید. بهترین روش برای آموزش مهارت تصمیم گرفتن، انجام بازی های جذاب و هیجان انگیز است. مثل هر کار و آموزش دیگری که بازی بهترین روش فهماندن آن است.

شما می‌توانید با واگذاری تصمیمات به کودکتان، شرایط را طوری مهیا کنید که کودک چاره ای جز انتخاب کردن نبیند. حتی اگر او تصمیم اشتباهی بگیرد، باز هم سود زیادی برده است. چون به مرور این تصمیم های اشتباه، تجربه او را بالا می‌برد و کم کم تصمیم هایش رو به پختگی می‌رود.

فقط دقت کنید که انتخاب های او را تا حدی زیاد نگذارید که گیج شود. چون ممکن است از تصمیم  گرفتن نااُمید شود.

تصمیم گیری به پایان رسید

به شما تبریک می‌گویم. چون شما با موفقیت یک تصمیم مهم و درست گرفته اید و اکنون دیگر مهارت تصمیم گیری را دارید.

پس از این به بعد با این راه ها، دیگر نگران تصمیم ها و دوراهی های مهم زندگیتان نباشید و خیالتان بابت این تصمیم ها راحت باشد. با قدرت به سمت موفقیت پیش بروید و شک نکنید که می‌توانید.

امیدوام روی قله های موفقیت شاهد شما دوستان عزیز باشم.

میتوانید با انجام چند تمرین ساده مهارت تصمیم گیری خود را تقویت کنید و نتایج بهتری از تصمیم گیری های خود به دست آورید.

در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد باشید :

تمرین اول:

پیش بینی نتایج هر تصمیم چه اتفاقی می افتد اگر…

تصمیم یاعمل / نتیجه احتمالی

چه اتفاقی می افتد اگر:

١. دوره تحصیل را تمام کنید ؟…………………………………..

٢. ترک تحصیل کنید ؟……………………………………….

٣. ادامه تحصیل دهید ؟………………………………………

۴. کاری در یک اداره پیدا کنید ؟…………………………………

۵. عملی بر خلاف میل والدین انجام دهید ؟………………………….

۶. مهاجرت کنید ؟………………………………………….

٧. از ادامه تحصیل انصراف دهید ؟……………………………….

٨. هرگز ازدواج نکنید ؟……………………………………….

٩. قبل از شروع به کار ازدواج کنید ؟……………………………….

١٠. رابطه خود را با نزدیک ترین دوستتان قطع کنید ؟…………………….

١١. ورزشکار حرفه ای شوید ؟…………………………………..

تمرین دوم:

هدف: آشنایی با الگوی  برای تصمیم گیری صحیح

وسایل مورد نیاز: برگ‌های بزرگ کاغذ، ماژیک، برگه تمرین “راهنمای تصمیم گیری” و برگه تمرین “موقعیت‌های فرضی برای تصمیم گیری”.

روش اجرا: از افراد خواسته میشود تا درباره روش‌هایی که مردم برای تصمیم گیری های خود اتخاذ میکنند، بیندیشند. آن گاه به مباحث زیر

بپردازید:

 روش‌های معمول درتصمیم گیری.

 ناگهانی وبدون فکر تصمیم گرفتن.

 پشت گوش یابه تعویق انداختن یک تصمیم.

تصمیم نگرفتن.

 حق تصمیم گیری خود را به دیگران دادن.

ارزیابی تمام انتخاب‌ها و پس از آن تصمیم گرفتن.

برای افراد معایب و محاسن و پی آمدهای احتمالی هر یک از این راه‌ها را تشریح کنید. به آن‌ها توضیح دهید که آخرین روش در تصمیم گیری (یعنی ارزیابی تمام انتخاب‌ها و پس از آن تصمیم گیری ) بهترین فرآیند در یک تصمیم گیری مهم است. سپس الگوی زیر را برای تصمیم گیری معرفی کنید. الگو را روی تخته بنویسید تا همه دانش آموزان بتوانند آن را ببینند.

 گام اول: انتخاب‌ها یاراه حل‌های متفاوت مربوط به تصمیم خود را نام ببرید.

 گام دوم: اطلاعات لازم را در مورد تصمیم خود جمع آوری کنید (ارزش ها، هدف‌ها مجموع چیزهایی را که لازم است بدانید، مدّ نظر قرار دهید).

 گام سوم: معایب ومحاسن هر انتخاب را بنویسید.

گام چهارم: تصمیم بگیرید و دلایل خود را برای این انتخاب ذکر کنید.

برگه‌های تمرین با عنوان “راهنمای تصمیم گیری” و “موقعیت‌های فرضی برای تصمیم گیری” را توزیع کنید. بر اساس الگوی ذکر شده، مثال “انتخاب یک دوست “ مطرح کنید. به صورت گام به گام الگوی تصمیم گیری را دنبال کنید واز افراد بخواهید اطلاعات مربوط را در برگه‌های خود وارد کنند. سپس آنان را به گروه‌های کوچک تر تقسیم کنید و از هر گروه بخواهید دو مورد از ”موقعیت‌های فرضی برای تصمیم گیری” را در برگه تمرین خود انتخاب و الگوی تصمیم گیری را در مورد آن‌ها اعمال کنند. ده دقیقه برای این کار به آنان فرصت دهید و سپس افراد را مجددا در یک جا جمع کنید. از هر گروه بخواهید چگونگی انتخاب پاسخ‌های خود را در موقعیت‌های فرضی توضیح دهد. (تفاوت شیوه کار گروه‌ها را در مورد  موقعیت واحد مقایسه کنید). اگر فردی‌ یک “موقعیت “ واقعی از زندگی‌ خود را در گروه مطرح کند، فهم درس عینی تر و بهتر خواهد شد. سپس الگوی تصمیم گیری را برای یک یا دو “موقعیت “ واقعی دیگر نیز در کلاس به کار ببرید.

تمرین سوم:

برگه تمرین

راهنمای تصمیم گیری:

 گام اول: راه حل‌های ممکن را برای مسئله ای که در نظر دارید، بنویسید:

الف)………………………………………………….

ب)………………………………………………….

پ)………………………………………………….

 گام دوم: اطلاعات لازم را در مورد تصمیم خود، جمع آوری کنید (ارزش ها، هدف‌ها و مجموع حقایقی را که لازم است بدانید، در نظر بگیرید).

……………………………………………………….

……………………………………………………….

 گام سوم: معایب و محاسن هر انتخاب را بنویسید.

الف) راه حل اول:

معایب:………………………………………………..

محاسن:……………………………………………….

ب) راه حل دوم:

معایب:………………………………………………..

محاسن:……………………………………………….

پ) راه حل سوم:

معایب:………………………………………………..

محاسن:……………………………………………….

 گام چهارم: تصمیم خود را بگیرید و دلایل خود را برای این انتخاب ذکر کنید.